Belirtiler
Gümüşi renkli pullarla kaplı kırmızı plaklar
Genellikle çocuklarda görülen küçük pullu nokta yada damla tarzında kırmızı plaklar
Kanayabilen kuru ve çatlamış deri
Kaşıntı, yanma veya ağrı
Kalınlaşmış, üzerinde minik çukucuklar veya küçük oluklar olan tırnak
Eklemlerde şişlik ve sertleşme
Plakların büyüklükleri noktadan geniş alanlara kadar değişebilir.Çoğu sedef tipi birkaç hafta yada ay alevli bir dönemi takiben daha sonra belirtilerin azaldığı döneme girer ve hatta tamamen iyileşebilir.
Sedef tipleri
Plak sedef
En sık görülen tipdir. Sedefi gümüşi renkli pullarla kaplı kırmızı plaklara neden olur.Plaklar kaşıntılı ve ağrılı olabilir.Genital bölge ve ağız içide dahil olmak üzere vücudun herhangibir yerinde çıkabilir.Sadece birkaç ya da çok sayıda plaklar olabilir.
Tırnak sedefi
El ve ayak tırnaklarını etkileyebilir. Tırnak yüzeylerinde minik çukurlar, anormal tırnak büyümesi ve renk değişikliği ile kendini gösterir. Sedefli tırnaklar gevşeyerek yatağından ayrılabilir.(onikolizis)
Şiddetli olgularda tırnak çökebilir.
Saçlı deri sedefi
Kafa derisi üzerinde sedefi gümüşi-beyaz pullarla kırmızı, kaşıntılı alanlar olarak görünür. Kırmızı veya pullu alanlar genellikle saç çizgisine yakın yerleşir.
Guttat(damla) sedef hastalığı
Özellikle çocuklar ve genç erişkinlerde görülür. Genellikle streptokoksik bakteriyel boğaz enfeksiyonları tarafından tetiklenir. Gövde,kol ve bacaklar ile kafa derisinde küçük su damlası şeklinde yaralar gözlenir. Döküntüler ince pullarla kaplı olup tipik plaklarda olduğu gibi kalın değildir. Kendi kendine kaybolan tek bir atak olabileceği gibi tekrarlayan ataklar olabilir.
Ters sedef
Meme altı, kasıklar, koltuk altı ve cindel organlar çevresinde kırmızı,iltihaplı, pürüzsüz yamalar şeklinde görülür. Sürtünme ve terleme ile daha da kötüleşir. Mantar enfeksiyonları bu tip sedefi tetikleyebilir.
Püstüler sedef(irinli sedef)
Sedefin nadir görülen tipidir. Yaygın yamalar tarzında(generalize püstüler psoriasis) ya da eller,ayaklar veya parmak uçları üzerinde küçük alanlarda meydana gelebilir. Genellikle deri kızarıp hassaslaştıktan sonra saatler içinde içi irin dolu kabarcıklar hızla gelişmeye başlar. Generalize(yaygın) irinli sedefte ateş, titreme , şiddetli kaşıntı ve ishal olabilir.
Eritrodermik sedef
Sedefin en az görülen tipidir. Şiddetli bir şekilde kaşınan ve yanan kırmızı ve pulpul dökülen lezyonlar tüm vucudu kaplayabilir.
Psoriatik artrit(eklem iltihabı)
İltihaplı, pullu deriye ek olarak, tırnak bozuklukları ve tipik olarak şiş ve ağrılı eklem iltihabı vardır. Belirtiler hafiften şiddetliye doğru değişebilir. Herhangi bir eklemi etkileyebilir.Hastalık genellikle diğer artrit formlarında olduğu gibi sakatlığa neden olmasada çok ciddi olgularda ilerleyeci eklem hasarına ve eklem sertliğine neden olabilir.
Hastalığın nedenleri
Sedef hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir.
Tetikleyici etkenler
Enfeksiyonlar(sterptokoksik boğaz yada cilt enfeksiyonları)
Ciltte yaralanma(kesi,kazıma,sürtünme,böcek ısırığı veya şiddetli güneş yanığı)
Stres
Soğuk hava
Sigara içmek
Aşırı alkol tüketmek
Bazı ilaçlar(lityum, betabloker ilaçlar gibi yüksek tansiyon ilaçları, sıtma ilaçları ve iyoditler)
Risk faktörleri
Aile öyküsü
Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar. HIV, boğaz enfeksiyonları
Obesite(şişmanlık): genellikle deri katları ve girintilerde sedef gelişir.
Sigara içmek
Sedef hastalığı ile birlikte olan durumlar
Bazı hastalıklar sedef hastalarında daha sık görülür
Psoriatik artrit(eklem iltihabı)
Göz hastalıkları: konjunktivit, blefarit ve üveit
Obesite
Tip 2 diyabet
Yüksek tansiyon
Kalp-damar hastalığı.
Sedef hastalığı olan insanlarda, kalp krizi riski sedef hastalığı olmayanlara göre neredeyse üç kat daha fazladır. Düzensiz kalp atışları ve inme riski sedef olan kişilerde yüksektir. Bunun nedeni aşırı enflamasyon veya obezite ve kalp-damar hastalığı için diğer risk faktörlerinin artması olabilir. Bazı sedef hastalığı tedavileri anormal kolesterol düzeylerine neden olarak damar sertliği riskini artırabilir.
Metabolik sendrom.
Kalp hastalığı riskini artıran yüksek kan basıncı, yüksek insülin düzeyleri ve anormal kolesterol düzeyleri de dahil olmak üzere bu koşulların bir kümesidir. Sedef hastalığı olan kişilerde metabolik sendrom riski daha yüksektir.
Diğer otoimmün hastalıklar.
Çölyak hastalığı, skleroz ve Crohn hastalığı denilen inflamatuar bağırsak hastalığı olasılığı sedef hastalarında daha yüksektir.
Parkinson hastalığı.
Bu kronik nörolojik durumun Sedef hastalığı olan kişilerde ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir.
Böbrek hastalığı.
Kendine güvensizlik
Depresyon
Sosyal izolasyon(toplumdan uzaklaşma)
Tanı
Fizik muayene ve tıbbi öykü.
Genellikle muayene ve öykü ile tanı konur
Deri biyopsisi
Nadiren, sedefin tam türünü belirlemek için ve diğer bozuklukları ayırd etmek için deriden küçük bir örnek alınabilir. Deri biyopsisi genellikle lokal anestezi uygulandıktan sonra muayenehanede yapılabilir.
Sedef hastalığı ile karışan durumlar
Seboreik dermatit
Yağlı, pullu, kaşıntılı, kırmızı deri ile karakterizedir. Genellikle yüz, üst göğüs ve sırt gibi vücudun yağlı bölgelerinde olur.
Liken planus.
Kol ve bacaklarda kaşıntılı, düz yüzeyli kabarıklıklar şeklinde görünen inflamatuar, kaşıntılı bir deri hastalığıdır.
Gövde mantarı(tinea corporis)
Genellikle kırmızı, pullu halka ya da çember şeklindedir.
Pitriasis rosea
Sarkık çam ağacı dalları görünümü, haberci yama(herald pach) ayırdedici özellikleridir.
Tedavi
Psoriasis deri tutulumu yanında sıklıkla eklem tutulumu ile seyretmekte ancak metabolik sendrom, kardiyovasküler hastalık, psikolojik/psikiyatrik bozukluklar, inflamatuvar barsak hastalığı gibi hastalıkların psoriasise eşlik etmesi, altta yatan iltihaplı sürecin birçok organa zarar verdiğini göstermektedir. Bunun yanı sıra psoriasis, hastaların yaşam kalitelerini de önemli derecede etkilemektedir. Psoriasis hastalarında yaşam kalitesi, kanser ve diyabet gibi diğer temel kronik hastalıklar kadar etkilenmektedir. Hastalığın kendisi ve tedavisi itibarıyla kişinin iş hayatında, günlük yaşamında zaman ve iş gücü kaybı nedeni ile büyük performans kaybına neden olmaktadır.
Hafif şiddetli psoriasis vakalarında yerel tedaviler yeterli ve başarılı olurken, orta ve şiddetli vakalarda sistemik tedaviye gecikmeden başlanması önerilmektedir. Yerel tedavi genel olarak hafif psoriasisli olgularda tek başına, orta ya da şiddetli olgularda ise sistemik tedaviye ya da ışın tedavisine ek olarak kullanılır. Sistemik tedavi endikasyonları ise eritrodermik psoriasis,
jeneralize püstüler psoriasis, psoriatik artrit ve yerel tedaviler ya da ışın tedavisine yanıt vermeyen yada bu tedavilere uyum sağlayamayan, yaşam kalitesinde ciddi azalmaya neden olan orta-şiddetli plak psoriasistir.
